طراحی بام سبز و بایدهای اجرای آن!

بام سبز یا همان روف گاردن شکل پیچیده‌ای از باغ‌های مدرن با چشم اندازهای بسیار زیبایی است که برروی سقف‌های ساختمان قرار می‌گیرد. امروز روف گاردن با طراحی‌های پیشرفته نقش بزرگی را در بهبود محیط زیست ایفا کرده و مزایای اقتصادی بسیاری دارد که به تدریج این سازه برای طبقه‌بندی سقف سبز شناخته شده است .در این مقاله ما به مطالعه اصول طراحی باغ­‌های سقفی و فناوری­‌های کلیدی در این حوزه خواهیم پرداخت و سپس روش­‌های طراحی روف گاردن را مطرح خواهیم کرد، پس با ما همراه باشید.

کاربرد بام سبز یا روف گاردن

به منظور کاهش فشاری ناشی از اکولوژی شهری، کاهش سرعت توسعه شهری، اثر منفی سقف­‌های سبز به عنوان نماینده یک منطقه وسیع گیاهی در معماری شهری، عصری آغاز شده است. اجرای روف گاردن در انواع ساختمان­‌ها قابل انجام بوده و با ایجاد یک بام سبز افراد می­‌توانند هوای تازه را از میان ساختمان­‌های بتنی تنفس کنند. معماری که زمانی مربوط به قسمت خاصی از ساختمان و بناهای تاریخی بود، امروز به بخش وسیعی از ساخت و ساز ها ارتقا داده شده است. به منظور افزایش ساختمان‌های سبز مبتنی بر معماری سه بعدی نیاز به چشم‌­انداز زیست محیطی سبز شهری جدیدی خواهد بود.

با توجه به اینکه هزینه‌ای برای آن وجود ندارد، سقف­‌های سبز مرکز شهر ارزان‌ترین راه برای افزایش پوشش سبز شهری، مناظر و همچنین حفاظت و بهبود محیط شهری، اکوسیستم شهری و بهبود اقتصاد، اجتماع و محیط زیست شهریست. به منظور بهبود پوشش سبز شهری، بهبود محیط اکولوژی شهری، باغ سبز شهری یکی از مهم‌ترین راه­‌ها برای بهبود طراحی مناظر شهری بوده و تبدیل به بخشی جداناپذیر شده است.

طبقه ­بندی بام سبز

بسته به نوع بارگذاری مجاز روی بام سبز سطح عملکرد آن و شرایط مورد نیاز برای رشد گیاهان، این باغ­‌ها عموماً به سه دسته تقسیم می­‌شوند:

ابتدا، افراد سقف­‌های شهر با عنوان روشی برای حل مشکلات زیست محیطی در نظر نمی­‌گیرند و سقفی ساده که با پوشش گیاهی پوشیده شده باشد را اضافی در نظر می­‌گیرند.

دوم، افراد از بالا به پایین نمی­‌توانند به سقف دسترسی داشته باشند، سقف نه ­تنها برای حفاظت از محیط زیست بلکه به منظور تماشای سبزی آن به صورت نیاز از طریق طراحی کابرد داشته و تمرکز اصلی روی ظاهر چمن­‌ها، گل­‌ها و رنگ­ آجرها است.

سوم، افراد می­‌توانند به سقف و ترکیب زینتی آن دسترسی داشته باشند؛ فعالیت‌­های زینتی انجام داده و انواع مختلفی از کارها را به عنوان یکی از کاربردهای باغ­‌های سقفی انجام دهند. بار سقفی سطوح مجاز مشخص شده در ساخت و ساز می­‌تواند بر اساس شرایط واقعی به دو دسته تقسیم شود:

بار سقفی سطوح مجاز در ساخت و ساز بام سبز

یکی از آن­ها عموماً سقف‌های سبز بوده که متشکل از انواع مختلفی پوشش گیاهی، بوته‌های گل و انواع مختلفی از گونه‌های گیاهی است و روی رنگ­‌های مختلف منظره تمرکز داشته تا انواع مختلفی از گیاهان و مسیرهای آجری ایجاد شده الگوهای متفاوتی را ترکیب کنند. مورد دیگر دارا بودن ویژگی­‌های ظاهری و عملکرد محوطه سازی سقف ­سبز جامع است.

این سقف‌­های سبز مشهور بین­ المللی عموماً از فناوری­‌های سبز جدیدی برای ایجاد لایه ضد آب روی سقف استفاده می­‌کنند، ایجاد لایه زهکشی مجموعه‌ ای بنیادی برای تغذیه چم‌ن­های سبز بوده، انتخاب سیستمی با ریشه‌های کم عمق، انواع گونه‌های گیاهی، درخت­‌ها، و گل­‌ها با سرعت رشد کم و مقاوم در برابر خشکسالی و استفاده منطقی از باغ ضرورت دارد. اما نباید کف آن بیش از اندازه سنگین باشد و بار طراحی معماری باید به دقت مورد ارزیابی قرار گرفته و بر اساس میزان بار مجاز باشد.

طراحی یک دکور خلاقانه و همه پسند روف گاردن

ساختمان­‌های مبتنی بر معماری شهری مدرن، محیط های سبز، محیط زیست شهری و شرایط زندگی رو به و خامت هستند، مردم توجهی بی‌سابقه­ را به محیط­ های شهری و محیط زیست مشاهده کرده­‌اند. فرایند توسعه و ساخت شهری از طریق انواع مختلفی از روش­‌ها به منظور افزایش فضای سبز تلاش کرده اما هنوز به تقاضای مورد نیاز دست نیافته است. هدف از سقف سبز ایجاد فضای سبز شهری و افزایش فضای سبز کلی با استفاده از موثرترین و بهترین روش‌­هاست.

برای نمایش چشم ­اندازهای طبیعی و فرهنگی و این که آن­ها جدای از گیاهان و حیوانات نیستند، چنین شهرهایی می­‌توانند محیط زندگی ویژه­ای برخی از حیوانات باشند. دستیابی به مزایای زیست محیطی ناشی از تنوع زیستی همزمان با انعکاس مزایای ناشی از مناظر به یک میزان خاص می‌تواند تاثیرات منفی ناشی از شهرنشینی و صنعتی شدن را جبران کند. می‌­توان میوه‌­ها و دیگر انواع گیاهان و پرندگان را روی این سقف­‌ها پرورش داد تا با اینکار باغ­‌های سقفی و ساختمان‌­های سبز چارچوب جدیدی را برای منابع اقتصادی شهری به وجود آورند، کاشت گیاهان با توجه به ماهیت انسان منجر می­‌شود تا ایده‌های جدیدی ارائه گردند.

چرا باید سقف سبز داشته باشیم

صنعتی شدن و شهری شدن منجر می‌­گردد تا رشد گیاهان در شهرها هر روز سخت و سخت‌تر شود و تولید مجدد برخی از گیاهان در خطر هر روزه دشوارتر شده و نمی­‌توان به نتایج مورد نظر دست یافت. عوامل موثر روی این سقف­‌های سبز نسبتاً کوچک هستند تا زمانی که بر عوامل منفی که بر شرایط اب و هوایی تاثیر گذاشته و همچنین بر ارتفاع ساختمان غلبه کنند. با کاشت گیاهان، محیط­‌های کوچک برای این که رشد گیاهان به صورت سالم انجام شود، فراهم شده که نه تنها از منابع حمایت می­‌کند بلکه یک بام سبز منحصر به فرد را نیز ایجاد می­‌کند.

در سال­‌های اخیر با توجه به اهمیتی که در سراسر جهان به روف گاردن شده است، این سقف‌ها به سرعت از رنگ خاکستری به رنگ سبز تغییر پیدا کردند. این سقف­‌ها نه تنها محیط زیست را زیبا می­‌کنند، بلکه به افراد امکان می‌­دهند تا هم برای اوقات فراغت و هم سلامتی از آن­‌ها بهره ببرند. سقف‌های سبز همانند یک دستگاه تهویه مطبوع طبیعی عمل می‌کنند، این سقف‌ها می‌­توانند وجود یک محیط زیست سالم و طبیعی روی سقف را مطمئن کرده و برای زندگی افراد تعادل زیست محیطی ویژه­‌ای را فراهم کنند.

سقف سبز نه تنها می­‌تواند دما در تابستان و زمستان را تنظیم کند بلکه از آسیب دیدن ساختمان و ترک خوردن آن جلوگیری کرده و عمر ساختمان را به عنوان یک موضوع مهم افزایش می­‌دهد. در همین حال، سقف­ های سبز همراه با بسیاری از مواردی هستند که عملکرد سیستم زهکشی ساختمان را بهبود می‌­بخشند، استرس را کاهش داده و هزینه­‌های درمانی را کم می­‌کنند و با بازگرداندن آب به طبیعت فشار وارده به سیستم آب شهری کاهش می‌­دهند. 

استراتژی طراجی بام سبز

سقف به منظور دستیابی به عملکرد زیست محیطی، فضایی و اجتماعی ضرورت داشته که منطق با اهداف طراحی مناظر مختلف با ملزومات جامع جهت دستیابی به یک هماهنگی با چند هدف می‌باشد. بر اساس تحلیل فوق از عوامل موثر در طراحی و سازماندهی این فضا، پیکربندی گیاهان، ترتیب انواع طرح­‌های مناظر، ایجاد فرهنگ فضای سبز شهری هستند. مولفه‌های طراحی بسیاری در زمینه طراحی باغ­‌های سقفی وجود دارند که مشابه به باغ‌­های زمینی هستند، موارد انتخاب شده در سه جنبه مشابه به محیط زیست طبیعی و انسانی هستند. 

ساختار قرارگیری گیاهان برروی روف گاردن

قرارگیری گیاهان به منظور درک عملکرد زیست محیطی بام سبز اهمیت زیادی دارد؛ بام سبز همچنین مهم‌ترین مولفه ساختار چشم ­انداز است. ساختار چشم انداز برای ایجاد آن­ها، به منظور اجتناب از سخت شدن زمین، اجتناب از ریشه­‌های تهاجمی گیاهان مانند: گیاهان بامبو، بید، صنوبر، آکاسیا و غیره مهم است. درختان مناسب به عنوان گیاهان سقفی عبارتند از درختان کاج، اربرویتا، سرو کوهی، چهل سکه، سیب صحرایی و غیره و همچنین درخچه‌­های خاص طلایی، زرشک با برگ­‌های بنفش، هیفل، پوشش گیاهی زمینی مانند: گیاهان روز شاه، رز، و داوودی. ویژگی­‌های مشخصه زیستی این گیاهان، باید به این صورت باشد که دارای حداکثر 2.5 متر ارتفاع بوده و بسیاری از این درختان دارای مقاومت خوب در برابر باد، سرما، گرما، و خشکسالی بوده و ریشه‌هایی با عمق کم دارند.

ساختار باغ‌­های سقفی و باغ­‌های زمینی تقریباً مشابه هستند، اما دارای نیازهای مختص به خود می‌­باشد. که باید در زمان طراحی ویژگی‌­های فضایی در نظر گرفته شوند. عموماً به این دلیل که فضای بام سبز کم بوده و عموماً به شکل مستطیلی است و در نتیجه تغییر دادن آن دشوار است. این محیط­‌ها عموماً طبقات متفاوت و دیوارهای کوتاه دارند که یک اثر فضایی غنی از عوامل مطلوب را به وجود می‌آورند، طراحی باید تمامی مزایای ویژه سقف فضایی، استفاده از دیوارهای ساخته شده موجود، درختان، درختچه‌­ها، پوشش گیاهی، قرارگیری سه بعدی را در نظر بگیرد، استفاده از تغییرات ارتفاعی به منظور ایجاد اثرات باغ به صورت سه بعدی کم و زیاد می­‌شود.

طراحی نمای آبی برروی روف گاردن

مناظر آبی مختلف زیبا بوده و بدون توجه به اینکه به صورت یک منظره درخشان هستند و یا یک آبشار زیباترین بخش این باغ هستند و می­‌توانند هیجان معنوی و لذت را به وجود آورند. با این حال، به طورکلی گرمای تابستان منجر به تبخیر آب­‌ها شده و در زمان زمستان به دلیل سرما این آب­‌ها یخ می‌زنند و نگهداری از این منظره ساخته شده دشوارتر خواهد شد.

حال به همین علت می‌­توانید از سنگ­‌های تزئینی برای دکوراسیون، استخر در زیر موزائیک‌­های شیشه‌ای همراه با طراحی­‌های مختلف استفاده کرده و افراد در فصل­‌های گرم نیز از تماشای این منظره لذت خواهند برد. ساخت یک چشمه سنگی از ترکیب سنگ­‌ها و اثرات آبی یا ساختگی، آب قابل توجه در تابستان، آبشار یخی زیبا در زمستان را به همراه داشته و از منظره‌ای 4 فصل لذت خواهید برد. با تاکید بر اساس طبیعی، ایجاد و بازسازی محیط طبیعی را مشاهده خواهید کرد.

این امر منعکس کننده سنت و تمایل افراد برای دنبال کردن محیط طبیعی است. شهرهای صنعتی مدرن با آسمان خراش­‌ها و ترافیک فراوان در معرض رشد آلودگی و تخریب محیط زیست قرار دارند که یک فشار دو جانبه است. در طراحی باغ باید از هندسه سنتی غربی اجتناب شده و هدف نمایش زیبایی طبیعی در یک محیط سرد و شهری است که به وسیله ساختمان‌های بتنی احاطه شده است.

تاثیر باران برروی بام سبز

سقف­ سبز مقدار قابل توجهی از آب باران را دریافت می­‌کند و نیازمند مدیریت است. استفاده از گیاهان سبز، بستر کاشت گیاهان و ساختار فرعی آن، این توانایی دارند تا آب را تصفیه کرده و آن را حفظ و جذب کنند و می‌توانند فرایند مدیریت آب به صورت طبیعی را امکان پذیر کنند. هنگامی که باران می­‌بارد، بخشی از آب باران توسط گیاهان باغ جذب شده و در ریشه­‌هایشان ذخیره می­‌شود.

به منظور استفاده بیشتر از آب باران نیاز به مدیریت آن بوده و مقداری از این آب از طریق تبخیر به تدریج به اتمسفر و چرخه بعدی بارش‌­ها باز می‌گردد. در همین حال، آب باران روی سقف سبز توسط گیاهان جذب شده و تصفیه می‌شود و مقدار زیادی از آلودگی از بین می­‌رود. بنابراین، ریشه‌­های سبز می­‌توانند به میزان قابل توجهی روان آب روی پیشت بام را کاهش داده، سرعت آن را کم کرده و آن را تصفیه کنند. علاوه‌بر این، مدیریت آب باران روی سقف ­سبز بستگی به نوع گیاهان، شکل پوشش گیاهی و مواد کاربردی دارد.

نتیجه گیری

باغ­‌های سقفی فقدان وجود فضاهای سبز شهری را جبران کرده، محیط زندگی افراد را بهبود بخشیده و منجر به بهبود استانداردهای زندگی و تصویر کلی شهر به عنوان یک ابزار نیرومند می‌­شوند که این امر مورد تایید از سوی سازندگان ساختمان­‌ها در شهرهاست. برای ساخت و ساز روی سقف ­ها، ابتدا باید شرایط محل مورد بررسی قرار گرفته تا از ساخت محیطی نامناسب اجتناب شود و منجر به ایجاد خطر و هدر رفت منابع نشود. تحت عوامل آب و هوایی طبیعی برای انتخاب محیط رشد گیاهان سقفی، مزایای گیاهان بومی و مزایای زیست محیطی و اجتماعی آن­ها ضرورت دارد. روش­‌های طراحی مناظر مدرن و فرهنگ شهری ترکیب شده‌اند تا توسعه مناسب و پایدار باغ‌­های شهری را امکان پذیر نمایند.

چوپکس از تولید تا طراحی و اجرا همراه شماست.